Chúng ta hay nghe quen lời bình luận này: “Các cầu thủ không thể hiện đủ tinh thần chiến đấu”. Nhưng liệu có thể phân tích trạng thái tinh thần của một VĐV dựa trên ngôn ngữ cơ thể của họ trên sân để rồi giúp HLV quyết định có đưa họ ra sân thi đấu hay không?
Việc này đương nhiên không thể làm đối với các môn cá nhân, vì có chuẩn bị tốt hay không thì cũng đến giờ phải đấu, nhưng với các môn tập thể, đặc biệt là bóng đá, thì khác. Các CLB ở giải Ngoại hạng Anh, nhất là Brighton, đang sử dụng một kỹ thuật nhằm hỗ trợ quá trình lựa chọn và tuyển dụng cầu thủ trong khía cạnh này.
HLV người Đức của đội tuyển Anh Thomas Tuchel từng gây “sốc” khi yêu cầu các cầu thủ Anh giao tiếp nhiều hơn sau khi đánh giá tương tác của họ trong trận chung kết Euro 2024 (để thua Tây Ban Nha). Tuy nhiên, việc đếm số lần cầu thủ ra hiệu hoặc nói chuyện với nhau trên sân chỉ phản ánh một phần của cuộc chiến tinh thần đang diễn ra.
Cựu cầu thủ Yaw Amankwah đang là chuyên gia cải thiện việc đánh giá tâm lý cầu thủ. “Khi bạn không tập trung vào trái bóng, đó là một kho tàng thông tin”, Amankwah chia sẻ. “Đó là những thông điệp phi ngôn ngữ tinh tế cho thấy liệu cầu thủ có tự tin, hung hăng hay đang chìm trong thế giới riêng của họ”. Amankwah lấy ví dụ về một cầu thủ sút bóng từ cự ly 16,50m nhưng đưa bóng bay thẳng lên khán đài, và 45 giây sau, được một đồng đội đi ngang qua vỗ vai an ủi. Khoảnh khắc thoáng qua này có thể bị tất cả bỏ qua, nhưng với một cựu cầu thủ chuyên nghiệp, nó cho thấy có đội bóng đang được quản trị tâm lý tốt.
Trong 6 năm qua, Amankwah đã làm việc với giáo sư tâm lý học Geir Jordet, phân tích hàng ngàn giờ cảnh quay trận đấu từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm video của mọi cầu thủ ở Premier League. Kết quả là một tập dữ liệu chứa hơn 100.000 quan sát độc đáo, giúp bộ đôi này - thông qua Công ty Inside Out Analytics - tạo ra bảng xếp hạng cầu thủ dựa trên các loại hành vi khác nhau.
Dữ liệu có thể cho thấy, ví dụ, liệu khả năng kiểm soát cảm xúc của một hậu vệ, so với đối thủ và đồng đội cùng vị trí. Bayern Munich là một trong số các CLB hàng đầu đã thử nghiệm nền tảng này, sử dụng công nghệ trong thời kỳ HLV trẻ tuổi Nagelsmann còn làm việc. Max Pelka, cựu chuyên gia tâm lý của Bayern, hiện làm việc tại Brighton, cho biết: “Có những khía cạnh tâm lý có thể đo lường được”. Pelka đã hợp tác với Jordet và Amankwah. Sau mỗi trận, Pelka sẽ tổng hợp các quan sát chi tiết về tư thế, chuyển động đầu và cử chỉ tay của từng cầu thủ thành một bản tóm tắt một trang về hiệu suất tâm lý của đội, sau đó trình bày với ban huấn luyện.
Cầu thủ cũng có thể tiếp cận phân tích về cái mà Jordet gọi là “tính cách trận đấu” của họ. Pelka kể: “Có một hậu vệ rất quan tâm đến các phát hiện… cách sử dụng ngôn ngữ cơ thể, qua đó anh ta sẽ giúp đồng đội chơi bóng. Điều đó không thể thay đổi ngay lập tức, nhưng về lâu dài sẽ cải thiện hành vi chơi bóng của cầu thủ”.
Rất may cho công việc của Jordet và Amankwah là sự xuất hiện của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), thay vì mã hóa thủ công, vốn chiếm phần lớn thời gian của họ trước đây. “Nhờ AI, sắp tới chúng tôi có thể bắt đầu cung cấp thông tin cho các CLB về những bản hợp đồng tiềm năng, những cầu thủ có sức mạnh tâm lý tốt bên cạnh các chỉ số chuyên môn, hoặc dựa trên các chỉ số tâm lý để có cảnh báo lớn cho CLB và rủi ro trong khoản đầu tư”.
