World Cup (nam và nữ) có sự tham gia của các đội tuyển quốc gia từ khắp thế giới. Năm 2026, hơn một nửa số đội tham dự sẽ đến từ ngoài châu Âu và Nam Mỹ. Nhưng bóng đá cấp CLB thì khác. Gần như không có cơ hội để các đội từ các châu lục khác nhau đối đầu trong các giải đấu cạnh tranh.
Một số người xem Club World Cup mở rộng này như một động thái kiếm tiền và tăng ảnh hưởng của FIFA cùng chủ tịch Gianni Infantino, nhưng một trong những hiệu ứng phụ của việc mở rộng lên 32 đội là các CLB khắp thế giới sẽ có cơ hội tỏa sáng mà họ chưa từng nghĩ tới.
"Đối với chúng tôi, mọi thứ rất đơn giản", Tlhopie Motsepe, chủ tịch Mamelodi Sundowns của Nam Phi, một trong 4 đội châu Phi đủ điều kiện tham dự, nói. "Khẩu hiệu của câu lạc bộ chúng tôi là: 'Bầu trời là giới hạn.' Huy hiệu của chúng tôi không có hình thú hay quả bóng – mà là một bàn tay chỉ lên bầu trời, vì chúng tôi tin bầu trời là giới hạn. Là một CLB châu Phi được thành lập tại các khu ổ chuột ở Nam Phi trong thời kỳ apartheid, chúng tôi muốn truyền cảm hứng cho mọi người và cho họ biết không nên giới hạn những gì bạn muốn đạt được, và bạn không bao giờ nên để nơi xuất thân quyết định con đường bạn đi hay những gì bạn có thể đạt được".
Mamelodi Sundowns có thể là một trong những CLB mạnh của châu Phi, nhưng doanh thu hàng năm của họ chỉ 38 triệu USD, và họ sẽ đối đầu ở vòng bảng với Borussia Dortmund, đội có doanh thu gấp 13 lần. Có thể họ sẽ chạm trán Real Madrid, đội có doanh thu gấp 25 lần. Không cần thiên tài cũng biết rằng doanh thu cao hơn đồng nghĩa với ngân sách lớn hơn để trả lương, dẫn đến đội hình mạnh hơn.
Motsepe không ảo tưởng, nhưng CLB của ông cũng không chịu khuất phục. "Chúng tôi đến để cạnh tranh, nhưng cũng để thể hiện sự xuất sắc của châu Phi trông như thế nào", ông nói. "Nếu trở về và mọi người nói 'Wow, bạn có nhớ đội bóng từ Nam Phi không? Nhớ cách họ chơi không?' Đó là điều thú vị đối với tôi. Đó sẽ là thành công".
Có khía cạnh thể thao: so tài với các câu lạc bộ từ phía bên kia địa cầu, những đội mà thường chỉ được thấy trên màn hình. Có khía cạnh tiếp xúc: để người hâm mộ toàn cầu biết đến Mamelodi Sundowns và những chiếc áo đấu nổi tiếng (ở châu Phi) lấy cảm hứng từ Brazil. Và tất nhiên, có yếu tố tài chính: FIFA sẽ chi 1 tỷ USD tiền thưởng cho 32 câu lạc bộ.
Tiền thưởng không chỉ dựa vào thành tích. Hơn nửa số tiền được phân bổ qua "phí tham dự," đảm bảo các CLB châu Âu nhận tới 38,19 triệu USD, trong khi các CLB châu Phi như Sundowns nhận 9,55 triệu USD. Phần còn lại phụ thuộc vào thành tích trong giải, nhưng nếu vượt qua vòng bảng (cùng với Borussia Dortmund, Ulsan HD của Hàn Quốc và Fluminense của Brazil) – và, giả sử, thua ở vòng 16 đội, họ có thể mang về hơn 20 triệu USD. Đó là hơn nửa doanh thu hàng năm của họ, vốn đã thuộc hàng cao nhất châu Phi.
Tuy nhiên, đây cũng là một mối lo. Các CLB đủ điều kiện tham dự Club World Cup có thể là những đội nhỏ so với Real Madrid hay Bayern, nhưng họ là siêu câu lạc bộ thống trị khu vực của mình. Việc phân bổ số tiền thưởng khổng lồ này có thể làm gia tăng mất cân bằng cạnh tranh ở khu vực của họ.
"Tôi không thể nói thay cho mọi đội châu Phi, nhưng đó không thực sự là câu chuyện ở đất nước chúng tôi, rằng giờ chúng tôi sẽ nhận số tiền này và trở nên giàu có hơn, thống trị hơn", Motsepe thừa nhận: "Đây chắc chắn là một khoản tiền lớn đối với chúng tôi. Tiền mà chúng tôi có thể dùng để thay đổi cộng đồng, học viện, cơ sở hạ tầng của mình... Ví dụ, chúng tôi chưa có sân vận động riêng”.
“Nhưng tôi nghĩ cũng đáng nhắc đến rằng ở châu Phi, chúng tôi có triết lý gọi là Ubuntu", ông nói thêm. "Nó có nghĩa là 'Tôi tồn tại, vì bạn tồn tại.' Đó là triết lý về sự hòa hợp. Mọi người trong cộng đồng châu Phi đều liên kết với nhau. Chúng tôi xem đây là cơ hội tuyệt vời để cải thiện bóng đá Nam Phi, thách thức các đội khác trở nên tốt hơn, đảm bảo tương lai của chúng tôi tốt hơn quá khứ".
Tương lai tốt hơn trông như thế nào? Châu Phi có thể sản sinh nhiều tài năng bóng đá hơn bất kỳ nơi nào trên thế giới, ngoại trừ có lẽ châu Âu và Nam Mỹ. Tuy nhiên, hầu hết tài năng đó rời châu lục ngay khi có thể, thường sau sinh nhật 18 tuổi, chủ yếu đến châu Âu, nơi lương – ngay cả ở các giải đấu nhỏ hoặc hạng thấp – cao hơn đáng kể.
Liệu bóng đá châu Phi có thể phát triển đến mức giữ được các ngôi sao hàng đầu, hoặc ít nhất giữ họ đến 21 hoặc 22 tuổi để thu phí chuyển nhượng, thay vì mất họ gần như không được gì ở tuổi 18? Motsepe thực tế: “Tôi luôn nói với các cầu thủ trẻ rằng chúng tôi muốn thấy họ ra nước ngoài, thi đấu ở các giải đấu hàng đầu để khiến chúng tôi tự hào", ông nói. "Chúng tôi cảm thấy như vậy ngay cả với những cầu thủ không phải người Nam Phi. Thấy Mohamed Salah có một mùa giải như vừa qua khiến tôi tự hào và phấn khích. Anh ấy đến từ cùng châu lục với tôi, và anh ấy đang cạnh tranh Quả Bóng Vàng".
Nhưng Motsepe nói rằng, đặc biệt ở những quốc gia nổi tiếng với việc xuất khẩu tài năng châu Phi tốt nhất – như Nigeria, Ghana và Senegal – việc đầu tư vào học viện vẫn đáng giá để phát triển môn thể thao này. "Những cầu thủ ở mức ngay dưới đỉnh cao, có thể họ ở lại và phát triển giải đấu, tạo ra bóng đá giải trí hơn, một sản phẩm tốt hơn," ông nói. "Tôi nghĩ đến Tây Ban Nha. Họ xuất khẩu nhiều cầu thủ hàng đầu, nhưng vẫn có một giải đấu đỉnh cao và một nguồn tài năng sâu rộng. Vì vậy, có lẽ chúng ta không nên cố giữ những cầu thủ tài năng đủ sức ra đi, mà nên tự tin rằng chúng ta có chiều sâu tài năng dồi dào”.
Đến đây, cảm giác như Motsepe không chỉ nói thay cho câu lạc bộ của mình, mà còn cho Al Ahly của Ai Cập, Wydad AC của Morocco và Esperance de Tunis của Tunisia, những đội châu Phi khác tham dự Club World Cup. Họ cũng đang đối mặt với cùng thách thức: Những con cá lớn trong ao tài nguyên nhỏ của châu Phi, giờ đang lao ra đại dương để đối đầu với những con cá voi châu Âu. Họ cũng hy vọng giải đấu này có thể mang lại những nền tảng cho một điều gì đó bền vững.
