Hình ảnh một cầu thủ đột nhiên dừng lại vì chấn thương gân kheo đã trở nên quá quen thuộc tại Premier League. Các cơ bắp mệt mỏi đang bị đẩy đến giới hạn bởi lịch thi đấu ngày càng dày đặc, nhưng việc đối mặt với số trận đấu tăng lên không phải là thách thức duy nhất đối với các bộ phận y tế.
Không phải là có một sự bùng nổ đột ngột về chấn thương. Nhưng cảm giác ấy dễ xuất hiện khi các ngôi sao như Bukayo Saka và Kai Havertz của Arsenal phải nghỉ dài hạn. Theo số liệu từ trang web Premier Injuries, sau 2/3 mùa giải ngoại hạng Anh, tức là giai đoạn mà rất nhiều đội phải chơi cùng lúc trên nhiều mặt trận, trong số 418 chấn thương mùa này liên quan đến gân kheo (24%), so với 120/457 (26%) cùng kỳ mùa trước.
Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy chấn thương gân kheo khiến cầu thủ nghỉ lâu hơn. Trong 100 ca mùa này, 9 ca nghỉ dưới 13 ngày, 40 ca từ 14 đến 30 ngày, và 51 ca nghỉ hơn 30 ngày. Mùa trước, 120 ca chấn thương gân kheo chỉ dẫn đến 49 trường hợp nghỉ trên 30 ngày. Số lượng chấn thương gân kheo cũng tăng trong bóng đá hiện đại. Một nghiên cứu do Giáo sư Jan Ekstrand từ Đại học Linköping, Thụy Điển, thực hiện từ mùa 2001-02 đến 2021-22 trên 54 đội bóng ở 20 quốc gia châu Âu, cho thấy tỷ lệ chấn thương gân kheo tăng gấp đôi từ 12% lên 24%.
Không ai kỳ vọng tình hình sẽ sớm cải thiện. Dù số liệu tổng thể có giảm nhẹ, mối lo ngại nằm ở việc chấn thương gân kheo ngày càng nghiêm trọng. Phẫu thuật trở nên phổ biến hơn, và các chuyên gia đang bận rộn với những tổn thương ở các vùng phức tạp của cơ. Fearghal Kerin, một nhà vật lý trị liệu vừa rời Chelsea, cho biết: “Chấn thương cấp độ 1 và 2 gần như không còn. Trước đây, chúng ta coi đó là căng cơ gân kheo. Giờ đây, hiếm ai trở lại sau 10 ngày”.
Gánh nặng thể chất lên cầu thủ thường được đề cập. Các giải đấu mới hoặc mở rộng khiến lịch thi đấu kín mít, gần như không có thời gian nghỉ ngơi. Maheta Molango, giám đốc điều hành Hiệp hội Cầu thủ Chuyên nghiệp, nói: “Cầu thủ gần như chỉ chơi, hồi phục, rồi lại chơi.” Kerin chỉ ra sự gián đoạn từ đại dịch và World Cup 2022 diễn ra vào mùa đông, cùng thời gian bù giờ tăng do hệ thống VAR.
Kerin nhấn mạnh: “Chúng tôi cho rằng mệt mỏi và số mét chạy nước rút là yếu tố quan trọng nhất trong chấn thương gân kheo. Càng nhiều trận đấu, càng ít cơ hội hồi phục”. Giáo sư Ernest Schilders, bác sĩ phẫu thuật chuyên về gân kheo, nói về những cầu thủ “có tải trọng tăng đáng kể”.
Bóng đá đang thay đổi nhanh chóng, nhưng các cơ quan quản lý dường như ít quan tâm đến sức khỏe cầu thủ. Cơ bắp bị lạnh trong thời gian chờ VAR kéo dài, không lý tưởng khi nhiều HLV áp dụng phòng ngự tuyến cao và pressing dữ dội. Kerin cho biết cường độ tập luyện cũng tăng để đáp ứng yêu cầu Premier League, khiến gân kheo dễ bị tổn thương.
Kerin giải thích: “Gân kheo là cơ hoạt động mạnh nhất khi chạy nước rút, rất quan trọng cho tăng tốc và giảm tốc. Hầu hết các đội chơi pressing – tăng tốc, giảm tốc trước đối thủ, rồi lại tăng tốc. Điều này luôn gây áp lực lên gân kheo. Nếu mắt cá chân có vấn đề, gân kheo và cơ hông phải làm việc nhiều hơn, dẫn đến nguy cơ tái chấn thương tăng cao”.
Saka nghỉ từ tháng 12 sau phẫu thuật, còn Havertz nghỉ gần hết mùa sau khi chấn thương trong lúc cản phá ở tập luyện. Chelsea gần đây có bảy cầu thủ chấn thương gân kheo. Tottenham, dưới lối chơi nhanh của Ange Postecoglou, cũng chịu ảnh hưởng nặng nề.
Kerin nói: “Hàng phòng ngự cao đồng nghĩa với việc bất kỳ đường chuyền vượt tuyến nào cũng dẫn đến một pha xoay người và chạy nước rút 30-40 mét. Kết hợp với lối chơi pressing, lịch thi đấu dày đặc, và các cầu thủ nhanh hơn, mạnh hơn, bạn có một kịch bản hoàn hảo cho chấn thương gân kheo nghiêm trọng và tái phát”.
Một chủ đề thảo luận lớn là sự xuất hiện của một loại chấn thương mới ở gân kheo. Kerin cho biết: “Chúng tôi thấy nhiều chấn thương dưới gân hoặc ở khu vực khó xử lý ở đáy gân kheo, gọi là T-junction. Có các gân chính ở đầu và cuối, nhưng trong cơ có gân nội cơ. Có thang phân loại – A, B, C – và chấn thương ở T-junction là loại C, thường mất nhiều thời gian hơn và dễ tái phát”.
Nguyên nhân có thể là do cầu thủ ngày càng mạnh hơn. Một giả thuyết cho rằng khả năng tạo lực của cầu thủ vượt xa khả năng hấp thụ lực. Kerin nói: “Chúng tôi đang bàn về việc: ‘Làm sao để gân khỏe hơn?’ Nghiên cứu gần đây tập trung vào các bài tập tăng kích thước gân và khả năng truyền tải lực lớn hơn”.
Vấn đề là liệu nên giảm tải trọng lên gân hay tăng khả năng chịu tải của nó. Nick Metcalfe, một bác sĩ chỉnh hình làm việc với các CLB và cầu thủ, cho rằng cần xem xét sâu hơn trong điều trị. Ông trích dẫn nghiên cứu cho thấy nhiều chấn thương gân kheo xảy ra do giãn quá mức thay vì cơ chế chạy nước rút. Metcalfe nói: “Có thể không chỉ gân kheo bị tổn thương. Có thể có liên quan đến dây thần kinh, là hiệu ứng từ xương chậu. 91% chuyên gia gân kheo đồng ý rằng độ linh hoạt của dây thần kinh ở mặt sau chân là yếu tố quan trọng. Nhưng T-junction phức tạp hơn, có hai nguồn cung cấp thần kinh. Có thể không chỉ là vấn đề phần cứng, mà còn là phần mềm.”
Schilders gọi đó là “phối hợp thần kinh-cơ.” Ông nói: “Khi cầu thủ mệt mỏi, họ không chạy như bình thường. Chấn thương T-junction chủ yếu xảy ra khi tăng tốc. Phải lắng nghe cầu thủ. Nếu họ tăng tốc và cảm thấy một tiếng ‘bộp’, cần kiểm tra xem có vết rách không”. Schilders trình bày về chấn thương T-junction tại một hội nghị ở Bologna tuần trước. Ông nói: “Đây là một chấn thương chưa được nhận diện đầy đủ. Không hiếm khi nhận được hình ảnh quét đã qua tay ba người khác mà không ai phát hiện ra chấn thương T-junction. Nó thường nghiêm trọng hơn những gì người ta nghĩ.”
Giáo sư Rowena Johnson, chủ tịch giáo dục tại Đại học Y khoa Hoàng gia Anh, làm việc với Schilders, nói: “MRI là xét nghiệm tĩnh, không cung cấp thông tin động. Nó có thể đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng. Chúng tôi đang cải thiện hình ảnh để giảm rủi ro”. Schilders nhấn mạnh: “Trong phẫu thuật gân kheo, điều quan trọng là bảo tồn dây thần kinh. Có nhiều dây thần kinh quanh T-junction.” Johnson cho biết siêu âm trên cầu thủ bị chấn thương tái phát có thể giúp xác định dây thần kinh trong mô sẹo. Johnson nói: “Nhiều cầu thủ chúng tôi gặp đã đi vòng quanh để tìm cách chữa trị. Đây là lĩnh vực đặc thù. Đôi khi họ chưa tìm ra nguyên nhân triệu chứng và lý do tái phát.”
Hình ảnh một Michael Owen trẻ tuổi ngã xuống khi đuổi theo bóng dài trong trận Leeds gặp Liverpool tại Elland Road năm 1999 hiện lên. Owen nổi tiếng với tốc độ, và cú ngã của anh rất kịch tính. Ngày nay, cầu thủ thường chỉ cảm thấy đau nhẹ khi chạy.
Điều này có thể đánh lừa. Nicolas Jackson cần điều trị gân kheo trong hiệp một trận Chelsea thắng West Ham nhưng chỉ được thay ra ở phút 50. Kerin nói: “Thách thức là cảm giác ban đầu của họ không luôn khớp với hình ảnh quét. Thường thì chấn thương càng nặng, cầu thủ càng ít cảm thấy đau lúc đó, vì gân đã không còn nguyên vẹn”. Kerin cho rằng Owen giờ sẽ được phẫu thuật, và không phẫu thuật là lựa chọn rủi ro hơn, có thể dẫn đến nghỉ thi đấu lâu hơn. Các nhân viên y tế đang làm hết sức, nhưng những người điều hành môn thể thao cần giảm tải cho cả họ và cầu thủ.
