Nếu xét về kết quả, mọi thứ dường như ổn với Ligue 1. Với tổng điểm xếp hạng UEFA cao thứ hai trong một mùa giải, “giải đấu của những tài năng” đang trên đà ghi dấu mùa giải châu Âu tốt nhất kể từ thập niên 1990, khi Marseille, Paris Saint-Germain, Monaco và các đội khác thường xuyên góp mặt ở các vòng sau của các giải đấu UEFA.
PSG, với sự thay đổi mạnh mẽ và đầy phấn khích dù chưa hoàn hảo, đang hy vọng vượt qua thành tích của đội bóng dưới thời Thomas Tuchel, từng thua Bayern Munich trong trận chung kết Champions League 2020. Lyon khiến Manchester United phải toát mồ hôi trong tứ kết Europa League. Brest và Lille vượt qua mọi kỳ vọng khi lọt vào vòng knock-out Champions League, đánh bại các đội như PSV, Atlético Madrid và nhà đương kim vô địch Real Madrid. Dòng chảy tài năng trẻ không hề chậm lại, với Ayyoub Bouaddi 17 tuổi của Lille và Désiré Doué của PSG là những sản phẩm mới nhất từ lò đào tạo Pháp tỏa sáng trên sân khấu lớn nhất.
Tuy nhiên, những kết quả này chỉ kể một phần của câu chuyện ảm đạm hơn, có thể tóm gọn trong 5 từ: Bóng đá Pháp đã phá sản. Không chỉ là đối mặt với thách thức tài chính hay cần đầu tư mới. Dù có khoản tiền 1,5 tỷ euro (1,28 tỷ bảng) từ việc bán 13% cổ phần công ty quyền truyền thông cho quỹ đầu tư tư nhân Mỹ CVC Capital, và dù có thặng dư ròng 830 triệu euro từ việc bán cầu thủ mùa trước, Liên đoàn Bóng đá Chuyên nghiệp Pháp (LFP) vẫn lỗ tổng cộng 250 triệu euro trong mùa 2023-24. Tình hình sẽ còn tồi tệ hơn. Cơ quan quản lý bóng đá Pháp, DNCG, lo ngại rằng khoản lỗ hoạt động của Ligue 1 sẽ chạm mốc 1,2 tỷ euro trong mùa này.
Trong bối cảnh đó, PSG được tài trợ bởi Qatar giống như cây che cả rừng, che giấu tình trạng tồi tệ của các đội khác. Ngoại trừ Rennes, Monaco và Marseille, tình hình ở hầu hết các câu lạc bộ Ligue 1 đều rất nghiêm trọng. Ít nhất ba đội – Angers, Le Havre và Montpellier – được nhắc đến nhiều nhất, đang đối mặt với khó khăn đến mức có thể phá sản trước khi mùa giải kết thúc. Lyon của John Textor, với khoản lỗ 117 triệu euro trong sáu tháng đầu mùa 2024-25, cũng không khá hơn là bao.
Lyon sẽ chỉ biết vào ngày 31 - 5 liệu họ có thuyết phục được cơ quan quản lý Pháp hoãn lệnh xuống hạng hành chính xuống Ligue 2, lệnh này đã được ban hành từ tháng 11 năm ngoái.
Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Pháp, Philippe Diallo, một người không hay phóng đại, đã nói về một cuộc khủng hoảng “không tạm thời, mà mang tính cấu trúc”. Ông nói với đài RTL: “Trong vài thập kỷ, bóng đá chuyên nghiệp dựa vào sự tăng trưởng của quyền truyền hình và thị trường chuyển nhượng sôi động. Hai đặc điểm này giờ đang bị đặt dấu hỏi. Quyền truyền hình đang giảm, và thị trường chuyển nhượng đã chạm ngưỡng”.
Diallo thậm chí còn vẽ ra một bức tranh quá lạc quan. Ngưỡng mà ông nhắc đến đã bắt đầu sụt giảm. Trong kỳ chuyển nhượng gần nhất, khi Ligue 1 bán cầu thủ với tổng giá trị kỷ lục 357 triệu euro, các câu lạc bộ thiếu tiền buộc phải chia tay những cầu thủ họ muốn giữ lâu hơn, như đội phó Emmanuel Agbadou của Reims (giờ ở Wolves) hay hậu vệ Abdukodir Khusanov của Lens (được Manchester City ký). Các đội mua nước ngoài biết điều này và ép giá; các câu lạc bộ bán không chỉ mất đi những tài năng cốt lõi mà họ định xây dựng tương lai, mà còn bán với giá thấp, tự đào sâu thêm hố nợ trong nỗ lực thoát ra.
Về quyền truyền hình, nguồn sống chính của các câu lạc bộ Ligue 1, “xu hướng giảm” mà Diallo nhắc đến là cách nói nhẹ nhàng cho một cảnh tượng tàn khốc kể từ khi Mediapro sụp đổ bốn năm trước. Giấc mơ thu hơn 1 tỷ euro mỗi năm từ các hợp đồng truyền hình, điều mà nhiều câu lạc bộ Ligue 1 đã ngây thơ đưa vào dự báo tài chính, đã tan biến.
LFP đã cố gắng ký hợp đồng với kênh phát trực tuyến Dazn cho mùa này, dự kiến mang về khoảng 400 triệu euro mỗi năm từ nền tảng phát trực tuyến Anh đến năm 2029, cộng thêm 100 triệu euro từ việc bán quyền phát sóng một trận đấu nổi bật mỗi cuối tuần cho beIN Sport. Nhưng Dazn cũng đang thua lỗ nặng, rất nặng. Nền tảng này còn xa mới đạt được con số một triệu thuê bao cần thiết để hòa vốn ở Pháp. Tình trạng xem lậu tràn lan, khi người hâm mộ ngần ngại trả 85 euro mỗi tháng để xem mọi trận đấu của câu lạc bộ họ yêu thích ở Pháp và châu Âu, nơi Canal+, đối tác lịch sử của Ligue 1, sở hữu quyền phát sóng.
Tranh chấp giữa Dazn, tập đoàn truyền thông Anh, và giải đấu hàng đầu Pháp đang đe dọa các câu lạc bộ nhỏ hơn. Dazn cho rằng khoản lỗ của họ, ước tính từ 200 đến 250 triệu euro, là do giải đấu đã “lừa đảo” trong việc trình bày đề nghị của mình. Hai bên đang vướng vào một cuộc tranh chấp pháp lý. Đã có bước ngoặt bất ngờ và có thể gây thảm họa, khi các chủ tịch câu lạc bộ Ligue 1 họp tại Paris và chấm dứt thỏa thuận với Dazn; điều này đúng như những gì Dazn đã đe dọa thực hiện nếu LFP không bồi thường. Dazn được cho là đã từ chối gói bồi thường từ giải đấu, với khoản thanh toán 70 triệu euro khác đến hạn vào cuối tháng 4.
Vấn đề là, nếu không có Dazn, và trừ khi LFP có một kế hoạch thiên tài mà chưa ai biết, không có nhà phát sóng nào sẵn sàng thay thế – trừ khi giải đấu chấp nhận hạ giá, điều mà họ không thể làm. Chưa đầy một năm trước, Bordeaux, từng vào chung kết UEFA Cup và vô địch Pháp lần thứ sáu năm 2009, đã bị tuyên bố phá sản và xuống chơi ở hạng tư. Lúc đó, người ta hy vọng họ chỉ là trường hợp ngoại lệ, nạn nhân của sự quản lý thảm họa. Đúng một phần; nhưng họ cũng là chim hoàng yến trong mỏ than, dễ tổn thương hơn cả, và do đó là đội đầu tiên bị ảnh hưởng bởi “cuộc khủng hoảng cấu trúc” mà Diallo nhắc đến. Đáng tiếc, có lẽ họ sẽ không phải là đội cuối cùng.
Sức hút của tiền Champions League biến các câu lạc bộ Ligue 1 thành những kẻ đánh bạc
Rủi ro lớn của Marseille đã được đền đáp. Trong khi đó, Lyon có thể xuống Ligue 2 hoặc bị cấm thi đấu ở châu Âu
Một vài “tay chơi lớn” ở Ligue 1 đã chấp nhận rủi ro lớn trong mùa giải này. Với cuộc khủng hoảng tài chính trong bóng đá Pháp ngày càng nghiêm trọng, Marseille và Lyon đã tung xúc xắc. Nhưng không phải ai cũng thắng cược, và Lyon có thể sẽ phải đếm từng đồng.
“Tương lai của câu lạc bộ đã bất ổn từ đầu mùa; đó là lý do từ đầu chúng tôi đặt mục tiêu giành vé dự Champions League”, hậu vệ Lyon Moussa Niakhaté thừa nhận sau thất bại 0-2 trước Monaco vào thứ Bảy. Tình hình tài chính của Lyon rất tồi tệ, với khoản nợ lên tới 540 triệu euro, sự tuyệt vọng đã bao trùm đội bóng trong mùa giải này.
Thay vì áp dụng chế độ tiết kiệm khắc nghiệt, chủ sở hữu John Textor đã “tất tay” để tìm kiếm suất dự Champions League, đầu tư gần 150 triệu euro vào đội hình trong suốt mùa giải và đưa ra quyết định gây tranh cãi khi sa thải HLV được yêu mến Pierre Sage để đưa về cựu HLV Milan Paulo Fonseca. Dù có sự khởi sắc ngắn hạn, Fonseca khó có thể đưa Lyon đến “miền đất hứa”. Thất bại có thể dẫn đến việc xuống hạng Ligue 2, hoặc thậm chí bị cấm tham gia các giải đấu châu Âu.
UEFA cũng đang quan ngại về tình hình hiện tại, và có tin đồn rằng Lyon có thể bị cấm tham gia các giải đấu châu Âu mùa tới nếu đủ điều kiện. Lyon hiện đứng thứ bảy tại Ligue 1 với một vòng đấu còn lại, có cơ hội tốt để giành vé dự Europa League hoặc Conference League. Có tin đồn ở Pháp rằng UEFA sẽ trừng phạt nhưng cuối cùng vẫn cho phép Lyon thi đấu ở châu Âu. Tuy nhiên, không có gì chắc chắn.
Cược của Lyon đã thất bại, nhưng của Marseille thì không. “Nếu không có Champions League, đó sẽ là thảm họa”, giám đốc thể thao Marseille Medhi Benatia thừa nhận hồi tháng trước. “Chúng tôi chấp nhận đặt cược và những người ra quyết định đã mạo hiểm. Việc góp mặt ở Champions League là điều cốt lõi”.
Sau khi kết thúc mùa trước ở vị trí thứ tám và bỏ lỡ các giải đấu châu Âu, Marseille đã đầu tư mạnh mẽ trong mùa hè, chiêu mộ Adrien Rabiot, Mason Greenwood, Amine Gouiri, Elye Wahi, Ismaël Bennacer, Pierre-Emile Højbjerg và HLV Roberto De Zerbi. Câu lạc bộ dự kiến lỗ 80 triệu euro mùa này, mức giá mà chủ sở hữu Frank McCourt cho là cần thiết để trở lại Champions League, điều họ đã đạt được vào thứ Bảy nhờ chiến thắng 3-1 trước Le Havre.
Áp lực thành công hiện rõ suốt chiến dịch: HLV De Zerbi từng công khai đệ đơn từ chức vào tháng 11 trước khi ở lại; chủ tịch câu lạc bộ Pablo Longoria bị cấm 15 trận vì cáo buộc trọng tài “tham nhũng”; và đội bóng có chuyến “trốn chạy” hai tuần đến Rome – một biện pháp cực đoan để tập trung tinh thần và thoát khỏi bầu không khí được cho là độc hại ở thành phố quê nhà.
Nhưng, không như Lyon, cược của họ đã thắng. Các đội khác không mạo hiểm như vậy. Monaco, một quốc gia nổi tiếng với sòng bạc, đã không tung xúc xắc. Tuy nhiên, thất bại trong việc trở lại Champions League cũng sẽ để lại hậu quả. Nice, chi tiêu ít trong mùa này khi chủ sở hữu Ineos tập trung vào Manchester United, cũng ở tình thế tương tự. Nice vẫn có thể giành vé dự Champions League nếu đánh bại Brest ở vòng cuối.
